Omówienie raportu Pawła Timlera „Ewaluacja realizowanego na wrocławskich Popowicach projektu Co-creation of Service Innovation in Europe”

Wrocławski projekt CoSIE w tym również Laboratorium Popowice (ProPoLab) został zrealizowany przy wsparciu Funduszu Europejskiego na rzecz badań i rozwoju – Horyzont 2020 w ramach kompleksowego projektu pod angielskim tytułem „Co-creation of Service Innovation in Europe” (CoSIE). Celem międzynarodowego projektu było testowanie nowych rozwiązań w dziedzinie projektowania usług publicznych dostosowanych do potrzeb odbiorców. Polską edycję projektu realizowało konsorcjum składające się z przedstawicieli Fundacji Aktywny Senior oraz kierowanego przez prof. Aldonę Wiktorską – Święcką zespołu naukowców z Uniwersytetu Wrocławskiego.

Celem szczegółowym polskiej edycji projektu CoSIE było opracowanie nowego, lepszego sposobu tworzenia usług społecznych dla Seniorów, w tym przede wszystkim tych związanych z różnymi aspektami zaspokajania potrzeb mieszkaniowych. W celu praktycznego sprawdzenia opracowanych rozwiązań na wrocławskim osiedlu Popowice stworzono swoiste „żywe laboratorium” ProPoLab, które pozwoliło w praktyce przetestować opracowane teoretycznie koncepcje. Badanie Ewaluacja realizowanego na wrocławskich Popowicach projektu CoSIE stanowi próbę podsumowania i oceny osiągniętych rezultatów oraz jest jednym z kilku elementów kompleksowej ewaluacji całego programu CoSIE.

Projekt i badania

Raport jest podsumowaniem projektu społecznego Laboratorium Popowice (ProPoLab) zrealizowanego przez Zespół Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Fundację Aktywny Senior na wrocławskim osiedlu Popowice w ramach międzynarodowego projektu CoSIE.

Jest on także podsumowaniem badań, zrealizowanych w trakcie trwania projektu. W raporcie wykorzystano zarówno wyniki realizowanego na początku projektu badania Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług społecznych mieszkających na Popowicach seniorów, jak również realizowanych w trakcie trwania projektu badań ilościowych i jakościowych oraz kończącego projekt badania ewaluacyjnego (o charakterze ilościowym).

Jaki jest cel?

Projekt zakłada szersze wykorzystanie istniejących zasobów i potencjału społecznego Seniorów. Będąca celem projektu strategiczna zmiana w sferze jakości i w sposobie tworzenia usług publicznych została osiągnięta poprzez: zwiększenie świadomości odbiorców usług społecznych (Seniorów) w zakresie potrzeb, możliwości i praktycznych działań wpływających na zakres i jakość dostępnych usług społecznych, jak i zwiększenie potencjału innowacyjnego oraz kompetencji w wykorzystaniu współtworzenia (co-creation) wśród dostawców usług społecznych. To również opracowanie oddolnego, opartego na faktach podejścia do tworzenia usług społecznych.

Niezaprzeczalnym osiągnięciem projektu jest wzmocnienie oraz nowe sposoby współpracy między obywatelami a podmiotami publicznymi, prywatnymi i trzecim sektorem.

Jaka interwencja?

W perspektywie strategicznej projekt CoSIE ma na celu lepsze dostosowanie dostępnych usług społecznych do potrzeb beneficjentów poprzez zmianę sposobu ich projektowania i dostarczana. Zmiana sposobu tworzenia usług ma zostać osiągnięta poprzez modyfikację istniejących sposobów projektowania i dostarczania usług społecznych na poziomie prawnym, instytucjonalnym oraz społecznym. Realizowany na wrocławskich Popowicach projekt Laboratorium Popowice obejmował w głównej mierze interwencję na poziomie społecznym skupiając się na działaniach skierowanych do lokalnej społeczności seniorów – w tym integrację mieszkańców poprzez wspieranie ich jako aktywnych członków społeczeństwa oraz wykorzystanie ich potencjału przy wsparciu narzędzi cyfrowych i systemu otwartych danych jako czynnika umożliwiającego współtworzenie wysokiej jakości usług publicznych.

Osiągnięcie celów projektu zaplanowano poprzez wsparcie aktywnego kształtowania priorytetów usług publicznych przy współudziale beneficjentów oraz ich nieformalne sieci wsparcia, a także angażowanie obywateli, zwłaszcza grup często nazywanych „trudno dostępnymi” we wspólne projektowanie usług publicznych. Niniejszy raport ewaluacyjny obejmuje ocenę działań zrealizowanych w tym właśnie obszarze.

Jakie metody?

Badanie ewaluacyjne komponentu Laboratorium Popowice (ProPoLab) realizowanego w ramach projektu CoSIE na wrocławskim osiedlu Popowice obejmuje ocenę efektów działań skierowanych do lokalnej społeczności seniorów. W zakresie podmiotowym badanie obejmowało zamieszkujące na Popowicach osoby w wieku ponad 50 lat (w taki sposób zoperacjonalizowano na potrzeby projektu pojęcie „senior”). W odniesieniu do zagadnień związanych z integracją międzypokoleniową badaniem ewaluacyjnym objęto całą pełnoletnią populację mieszkańców Popowic.

Zakres czasowy ewaluacji obejmuje wszystkie skierowane do popowickich seniorów działania realizowane w ramach ProPoLab, czyli Laboratorium Popowice. Umownym początkiem skierowanej do seniorów fazy projektu był wrzesień 2018, a końcem maj 2020.

W zakresie przedmiotowym badanie obejmowało zagadnienia związane z  uczestnictwem w życiu społecznym i aktywnością społeczną pozwalającą na włączenie się w proces tworzenia i testowania usług społecznych, za komunikacją, oceną dostępności informacji o problematyce lokalnej oraz wykorzystywanymi kanałami i źródłami informacji o życiu osiedla, znajomością i oceną istniejących oraz potrzebami w zakresie dostępnych na osiedlu Popowice usługach społecznych dla seniorów. Badano też dostosowanie przestrzeni architektonicznej osiedla do potrzeb seniorów oraz ocena postulowanych i realizowanych zmian w tym zakresie, wraz z oceną jakości życia popowickich seniorów oraz kluczowych czynników mających na nią wpływ.

 Jakie dane?

W badaniu ewaluacyjnym wykorzystano zarówno ogólnodostępne dane ze statystyk publicznych i publikacji (dane wtórne) jak i dane pierwotne wytworzone specjalnie na potrzeby badania. Zrealizowany proces interwencji społecznej podlegał ciągłej kompleksowej ocenie za pomocą ilościowych i jakościowych narzędzi badawczych. W celu określenia sytuacji seniorów na wrocławskim osiedlu Popowice przed podjęciem interwencji społecznej przeprowadzono badanie Diagnoza potrzeb i oczekiwań w zakresie usług społecznych wśród mieszkających na Popowicach seniorów, które może być traktowane jako ewaluacja ex-ante. W trakcie realizacji projektu ProPoLab zrealizowano zarówno działania mające charakter ewaluacji on-going, np. Ankieta satysfakcji uczestników wydarzeń organizowanych w ramach Laboratorium Popowice, jak również formalną ocenę stopnia zaawansowania, osiągniętych rezultatów i poprawności implementacji założeń projektu w połowie realizacji interwencji społecznej (ewaluacja mid-term). W celu oceny końcowych rezultatów przeprowadzonych w ramach Laboratorium Popowice działań i skuteczności podjętej interwencji zrealizowano dedykowane Badanie Ewaluacyjne o charakterze ilościowym (ewaluacja ex-post). Wszystkie trzy wskazane powyżej badania można traktować jako kolejne fale badania ewaluacyjnego całego, realizowanego we Wrocławiu projektu Laboratorium Popowice będącego częścią CoSIE.

Jakie zmiany?

W okresie realizacji projektu CoSIE opinia mieszkających na Popowicach seniorów zmieniła się znacząco:  przekonanie o wpływie na kształt i dostępność usług społecznych wśród mieszkających na Popowicach seniorów wyraźnie wzrosło.

W ramach Laboratorium Popowice prowadzono działania mające skłonić popowickich seniorów do szerszego zaangażowania się w tworzenie, dostosowanie i dostarczanie usług społecznych w tym również w obszarze mieszkalnictwa. Zaprojektowana przez zespół CoSIE interwencja społeczna obejmowała diagnozę, działania uświadamiające istniejące potrzeby i możliwości oraz odpowiednie narzędzia i infrastrukturę organizacyjno-prawną pozwalającą tę aktywność kanalizować. W obszarze działań CoSIE znalazły się miedzy innymi działania aktywizacyjne i integracyjne dające seniorom możliwość realnego wpływu na przeznaczone dla nich usługi społeczne.

Miarą sukcesu projektu CoSIE w obszarze dostosowania przestrzeni architektonicznej  osiedla Popowice do potrzeb seniorów może być ich powszechny udział w organizowanych w ramach ProPoLab wydarzeniach oraz bardzo wysoki udział w istniejących procedurach umożliwiających wpływ na dostosowanie architektoniczne osiedla do potrzeb seniorów (np. Wrocławski Budżet Obywatelski).

Mieszkający na Popowicach seniorzy są mocno związani ze swoim osiedlem ceniąc jego zalety, ale równocześnie są świadomi istniejących braków i niedoskonałości. Działania podejmowane przez seniorów w celu zwiększenia swego wpływu na zakres i jakość dostępnych usług społecznych, codzienne sprawy osiedla oraz otoczenie architektoniczne napotykają na ograniczenia związane przede wszystkim ze stanem zdrowia i brakiem czasu skutkującymi niewysoką aktywnością społeczną oraz brakiem chęci i możliwości angażowania się w działania w tym zakresie.

Zapraszamy do zapoznania się z pełnym raportem:
CoSIE_Raport_ewaluacyjny